جلوگیری از تولید بچه کندو
جلوگیری کامل از بچه دادن کندوها تقریبا عملی نیست ولی در بعضی موارد می توان به مقدار قابل ملاحظه ای از میزان آن کاست.
علت های بچه دادن کندوها :
- کمبود فضا برای تخمگذاری
- تراکم زیاد زنبورها در کندوئی که جمعیت زیاد دارد.
- کمبود فضای کافی در داخل کندو.
- تمایل به بچه دهی ارثی است و یکی از راه های طبیعی ازدیاد نسل می باشد.
- بچه دادن به پیرشدن ملکه بستگی دارد.
- بچه دادن به حرارت داخلی کندو مربوط است.
- شب های گرم باعث بچه داده می شود.
- قاب های کهنه که حجرات آنها در اثر کثرت استعمال تنگ و کوچک گردیده تمایل به بچه دادن را زیاد می کند.
- عدم تهویه کافی و دمای زیاد
- علت مهم در بچه دادن وجود نوزادان فراوان در داخل کندو است.
در روش مدیریت صحیص پرورش زنبورعسل هدف اصلی افزایش جمعیت کلنی بوده، به طوری که در هنگام وفور شهد و گرده کلنی بتواند بیشترین بهره را برده و عملکرد مناسبی داشته باشد.
برای جلوگیری از تولید بچه کندو راه های مختلفی وجود دارد که اعمال هر یک بستگی به تعداد کندوهای زنبوردار و امکانات موجود دارد در صورتی که تعداد کلنی های زنبوردار کم باشد. جهت پیشگیری از بچه کندو باید از شرایطی که منجر به ایجاد آن می شود اجتناب نمود. همان گونه که درزیست شناسی تولید مثل بیان شد
دو علت عمده در این امر مؤثرند :
1 - سن ملکه
2 - تجمع و ازدحام زنبورهای کارگر بر روی قاب های پرورش نوزاد . (فضای پرورشی)
با افزایش سن ملکه، تولید فرومون مخصوص آن که مهم ترین عامل حفظ انسجام کلنی است به تدریج کاهش می یابد. بنابراین ملکه ی کلونی باید جوان باشد و تاحد امکان بیش از دو سال نگهداری نشود . اصولاً احتمال ایجاد بچه کندو توسط ملکه های کمتر از یک سال بسیار پایین است
زنبوردار می تواند جهت پیشگیری از ازدحام جمعیت در کلنی کارهای متفاوتی انجام دهد که بدین قرار است :
- حذف شان های نامناسب و دارای حجره های نر، این شان ها باعث تولید بیش از حد زنبورهای نر وتجمع آنان درمنطقه پرورش نوزاد می‌گردد.
- توزیع قاب های پرورش نوزاد درطبقه های کندو، آن هم در فصلی که تولید مثل زنبورعسل متداول است. این زمان به طورمعمول ، اوایل بهار می باشد .
- طبق دادن در زمان مناسب، اولین طبق باید قبل از ایجاد خوشه ی زنبورها در اطراف فضای پرورشی قرار داده شود. بهتر است که همیشه از نظر فضای کندو چند قاب وحداکثر یک طبق ازکلنی جلو باشید. مشکل این مورد این است که احتمال دارد در آب و هوای متغیر بهار، نوزادان به دلیل عدم توانایی کلنی در حفظ درجه حرارت مناسب سرما بخورند.
- اجازه ندهید فضای پرورشی با عسل محصور شود. به طورمعمول بعد از ناحیه پرورش نوزادان قاب های ذخیره ی عسل وجود دارد. اگر کلنی ضعیف باشد در زمان گسترش فضای پرورشی نمی تواند این مانع را برطرف کند. لذا زنبوردار به منظور کاهش فشار کلنی باید این قاب ها را جابه جا کند و فضای لازم را در اختیار کلنی قرار دهد.
- می توان در فاصله زمانی مشخص که بچه کندو تولید می شود ملکه را حبس نموده (به مدت چندین روز) تا بین زنبورهای جوان و مسن تعادل برقرار شود و تمایل به تولید بچه کندو از بین برود.
- چند قاب محتوی نوزادان را از کندوی پر جمعیت خارج کرده و به کندوی ضعیف تر منتقل نموده و بجای آن چند قاب خالی قرار داد.
- تمام قاب های داخل کندو را بازدید کرده و کلیه سلول های ملکه را خراب نمود. این عمل تا حدود یک هفته از تولید بچه کندو جلوگیری به عمل آورده و باید تا زمانی که احتمال تولید بچه کندو وجود دارد هفته ای یکبار کندوها را بازدید کرده و سلول های ملکه را خراب نمود. در این بررسی‌ها در صورتی که حتی یک سلول ملکه باقی بماند تولید کلنی بچه کندو خواهد کرد.
* روش های گفته شده در مواردی که تعداد کلنی ها کم باشد قابل اجرا است، ولی برای زنبوردارانی که تعداد زیادی کلنی دارند، این روش بسیار وقت گیر و پرهزینه است و قابل اجرا نمی باشد.
روش دیگری که برای جلوگیری از بچه دادن کندوها بکار می رود روش دیماری است. در این روش ابتدا تمام شان های موجود در کندو مورد بررسی قرار گرفته و تمام سلول های ملکه ساخته شده را باید خراب نمود. سپس شان های کندو را خارج نموده و فقط یک شان که حاوی ملکه و زنبورهای روی آن است در وسط کندو گذاشته و بقیه فضای آن را با شان های خالی پر نمود.
روی این بدنه یک شبکه مانع عبور ملکه قرار داده و روی آن یک بدنه یا دو طبقه حاوی شان های خالی قرار دهید. بقیه شان های کلنی را که حاوی نوزادان و زنبورهای روی آن است در داخل بدنه قرار داده و روی قسمت فوقانی کندوی مورد نظر قرار دهید. این کلنی تمام زنبورهای خود را داراست. با این تفاوت که ملکه در طبقه اول با فضای کافی برای تخمریزی محبوس شده و نوزادان در طبقه فوقانی واقع شده اند و فاصله ای بین ملکه و نوزادان قبلی وجود دارد.
در حدود ۱۰ روز بعد مجدداَ شان های طبقه فوقانی را بررسی کرده و در صورتی که سلول ملکه ساخته شده است از بین ببرید. در مدت ۲۱ روز از شروع این کار تمام نوزادان طبقه فوقانی متولد شده و فضای خالی نیز برای ذخیره سازی عسل بکار برده می شود.
ضمناَ در طبقه اصلی نوزادان جدیدی پرورش داده می شوند. با اجرای این روش معمولا بچه کندو تولید نخواهد شد. علاوه بر نکات فوق باید توجه داشت که چون تولید بچه کندو اساساَ غریزی و ژنتیکی است باید حتی الامکان از نژادهایی استفاده شود که ذاتاَ تمایل زیادی به تولید بچه کندو نداشته باشند.
